#ভাৰতৰ আঞ্চলিক সীমান্ত বা ভাৰতৰ সামুদ্ৰিক সীমা বা ভাৰতৰ উপকূলীয় সীমান্ত-
# ভাৰতৰ জলজ সীমাৰ দৈৰ্ঘ্য:
➯ ভাৰতৰ জলজ সীমাৰ মুঠ দৈৰ্ঘ্য বা প্ৰকৃত দৈৰ্ঘ্য হৈছে ৭৫১৬.৬ কিলোমিটাৰ।
➯7516.6 কিলোমিটাৰ দীঘল পানীৰ সীমা মুঠ 9 খন ৰাজ্য আৰু ভাৰতৰ 4 খন কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চললৈ সম্প্ৰসাৰিত কৰা হৈছে।
# ৯ খন ৰাজ্যই ভাৰতৰ জলজ বা সামুদ্ৰিক সীমা স্পৰ্শ কৰিছে:
1. গুজৰাট
2. অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ
3. তামিলনাডু
৪. মহাৰাষ্ট্ৰ
৫. কেৰালা
৬. উৰিষ্যা
৭. কৰ্ণাটক
৮. পশ্চিম বংগ
৯. গোৱা
#গুজৰাট-
➯ গুজৰাট হৈছে ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘল সামুদ্ৰিক সীমান্ত ৰাজ্য আৰু অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ গুজৰাটৰ পিছত দ্বিতীয় সৰ্বনিম্ন সামুদ্ৰিক সীমান্ত ৰাজ্য।
➯গুজৰাটৰ মুঠ সামুদ্ৰিক সীমা ১২১৪.৭০ কিলোমিটাৰ।
➯ অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত মুঠ সামুদ্ৰিক সীমা ৯৭৩.১২ কিলোমিটাৰ।
#গোৱা-
➯ গোৱা হৈছে ভাৰতত সৰ্বনিম্ন সামুদ্ৰিক সীমা থকা ৰাজ্য আৰু পশ্চিম বংগ হৈছে গোৱাৰ পিছত দ্বিতীয় সৰ্বনিম্ন সামুদ্ৰিক সীমা।
➯গোৱাৰ মুঠ সামুদ্ৰিক সীমা ১০১ কিলোমিটাৰ।
➯ পশ্চিম বংগত মুঠ সামুদ্ৰিক সীমা১৫৭ কিলোমিটাৰ।
➯ পশ্চিম বংগত মুঠ সামুদ্ৰিক সীমা ১৫৭ কিলোমিটাৰ।
#গুজৰাট আৰু পশ্চিম বংগ-
➯গুজৰাট আৰু পশ্চিম বংগ হৈছে ভাৰতৰ একমাত্ৰ দুখন ৰাজ্য যি জলজ আৰু স্থলজ দুয়োটা সীমা গঠন কৰে।
#পাকিস্তান, বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰ-
➯পাকিস্তান, বাংলাদেশ আৰু ম্যানমাৰে ভাৰতৰ সৈতে জলজ আৰু স্থলজ দুয়োটা সীমা গঠন কৰে।
# মুখ্য ভূমি জলজ সীমা--
➯ভাৰতৰ মূল ভূখণ্ডৰ (৯ খন ৰাজ্যৰ সৈতে) জলীয় সীমা ৰেখাৰ মুঠ দৈৰ্ঘ্য ৬১০০ কিলোমিটাৰ।
#চাৰিটা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল য'ত পানী বা সাগৰীয় সীমা আছে:
1. আন্দামান নিকোবৰ
2. লক্ষ দ্বীপ
3. পণ্ডিচেৰী
৪. দমন দ্বীপ
#আন্দামান নিকোবৰ-
➯ আটাইতকৈ দীঘল সামুদ্ৰিক সীমাথকা ভাৰতীয় কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল হৈছে আন্দামান নিকোবৰ আৰু আন্দামান নিকোবৰৰ পিছত দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ জল সীমান্ত কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল হৈছে লক্ষ দ্বীপ।
➯আন্দামান আৰু নিকোবৰৰ সৈতে মুঠ ১৯৬২ কিলোমিটাৰ পানীৰ সীমা আছে।
#দমন দ্বীপ-
➯ ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘল পানীৰ সীমাথকা দমন দ্বীপৰ কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল আৰু পণ্ডিচেৰী হৈছে দমন দ্বীপৰ পিছত আটাইতকৈ দীঘল পানীৰ সীমাথকা কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চল।
#ভাৰতীয় উপকূলৰক্ষী বাহিনী -
➯ ভাৰতীয় উপকূলৰক্ষী বাহিনী ১৯৭৭ চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল।
➯ ভাৰতীয় উপকূলৰক্ষী বাহিনীয়ে ভাৰতৰ জলজ সীমাৰ সুৰক্ষা আৰু নিৰীক্ষণৰ বাবে কাম কৰি আছে।
➯ ভাৰতীয় উপকূলৰক্ষী বাহিনীৰ প্ৰধান মুখ্য কাৰ্যালয় মুম্বাইত অৱস্থিত।
#5 খন ৰাজ্য-
➯ ভাৰতত মুঠ 5 খন ৰাজ্য আছে যিয়ে জলজ সীমা গঠন নকৰে বা স্থলজ সীমা সৃষ্টি নকৰে যেনে
1. হাৰিয়ানা
2. মধ্য প্ৰদেশ
3. ছত্তীশগড়
4. ঝাৰখণ্ড
5. তেলেংগানা
#শ্ৰীলংকা-
➯শ্ৰীলংকা হৈছে ভাৰতৰ নিকটতম সামুদ্ৰিক চুবুৰীয়া যি তামিলনাডুৰ পৰা মাত্ৰ ৯৬ কিলোমিটাৰ দূৰত অৱস্থিত।
➯শ্ৰীলংকাৰ প্ৰাচীন নাম সিংহলীদ্বীপ বা চিলন দ্বীপ।
➯কলম্বো শ্ৰীলংকাৰ ৰাজধানী আছিল৷ বৰ্তমান শ্ৰীলংকাই ২০১৫ চনৰ ডিচেম্বৰত ইয়াৰ নতুন ৰাজধানী জয়বৰ্ধনপুৰা কোট্টি নিৰ্মাণ কৰিছে৷
➯ বৰ্তমান, জয়বৰ্ধনেপুৰা কোট্টি শ্ৰীলংকাৰ প্ৰশাসনিক ৰাজধানী।
➯কলম্বো বৰ্তমান শ্ৰিলকাৰ বাণিজ্যিক ৰাজধানী।
#মান্নাৰউপসাগৰ-
➯মান্নাৰ উপসাগৰ ভাৰতৰ দক্ষিণতম উপসাগৰ।
➯মান্নাৰ উপসাগৰে ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাক সংযোগ কৰিছে।
# বংগোপ সাগৰ-
➯বংগোপসাগৰ ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ উপসাগৰ।
#হাৰ্চান উপসাগৰ-
➯হাৰ্চান উপসাগৰ হৈছে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু কানাডাক সংযোগ কৰা পৃথিৱীৰ সৰ্ববৃহৎ উপসাগৰ।
#কচ্ছউপসাগৰ-
➯কচ্ছ উপসাগৰ ভাৰতৰ পশ্চিমতম উপসাগৰ।
#পাক উপসাগৰ-
➯পাক উপসাগৰে ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাক সংযোগ কৰিছে।
➯মাদ্ৰাজৰ ৰাজ্যপাল ৰবাৰ্ট পাকৰ নামেৰে পাক উপসাগৰৰ নাম ৰখা হৈছে।
➯ বৰ্তমান, মাদ্ৰাজৰ নতুন নাম চেন্নাই।
#এডাম ব্ৰীজ বা সেতু-
➯এডাম দলংক এডামছ ব্ৰীজ আৰু ৰামছেতু বুলিও জনা যায়।
➯ৰামসেতু দলঙৰ ওপৰত আদম দলং নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।
➯আদম দলং তামিলনাডুৰ মান্নাৰ উপসাগৰত অৱস্থিত।
➯আদম দলঙে ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাক সংযোগ কৰিছে।
#ইণ্ডোনেছিয়া-
➯ ইণ্ডোনেছিয়া হৈছে শ্ৰীলংকাৰ পিছত ভাৰতৰ দ্বিতীয় নিকটতম চুবুৰীয়া দেশ।
➯ইণ্ডোনেছিয়া ইন্দিৰা গান্ধী পইণ্টৰ (আন্দামান নিকোবৰ) পৰা 106 কিলোমিটাৰ দূৰত্বত অৱস্থিত।
➯ ইণ্ডোনেছিয়া হৈছে বিশ্বৰ সৰ্বাধিক মুছলমান জনসংখ্যাথকা দেশ।
➯ জাকাৰ্টা হৈছে ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজধানী।
➯ইণ্ডোনেছিয়া ১২,০০০ তকৈও অধিক দ্বীপ বা দ্বীপৰে গঠিত, যাৰ বাবে ইণ্ডোনেছিয়াক দ্বীপবা তাপাচৰ দেশ বুলি কোৱা হয়।
➯আছিয়ান সংগঠনৰ মুখ্য কাৰ্যালয় ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাজধানী জাকাৰ্টাত অৱস্থিত।
➯১৯৬৭ চনৰ ৮ আগষ্টত এচিয়ান সংগঠন স্থাপন কৰা হৈছিল।
➯আছিয়ান সংগঠনত বৰ্তমান ভাৰতকে ধৰি মুঠ ১০ খন সদস্য দেশ আছে।
#৮(আঠ) ডিগ্ৰী চেনেল-
➯৮ ডিগ্ৰী চেনেলে মিসান্থি (লক্ষ দ্বীপ)ক মালদ্বীপৰ সৈতে সংযোগ কৰে।
#9 ডিগ্ৰী চেনেল-
➯9 ডিগ্ৰী চেনেলে কাৱাৰাট্টি (লক্ষ দ্বীপ)ক মিলিকায়া (লক্ষ দ্বীপ)ৰ সৈতে সংযোগ কৰে।
#10 ডিগ্ৰী চেনেল-
➯১০ ডিগ্ৰী চেনেলে আন্দামানক নিকোবৰৰ সৈতে সংযোগ কৰে।
#কোকো ষ্ট্ৰেইট-
➯কোকো ষ্ট্ৰেইটে কোকো দ্বীপ (ম্যানমাৰ)ক আন্দামান (ভাৰত)ৰ সৈতে সংযোগ কৰিছে।
#পাক ষ্ট্ৰেইট-
➯পাক ষ্ট্ৰেইটে তামিলনাডু (ভাৰত)ক শ্ৰীলংকাৰ সৈতে সংযোগ কৰিছে।
#গ্ৰেট চেনেল-
➯সুমাত্ৰা দ্বীপ (ইণ্ডোনেছিয়া) ইন্দিৰা গান্ধী পইণ্ট (ভাৰতৰ) সৈতে সংযুক্ত কৰিছে।
#ডেক্কান ষ্ট্ৰেইট-
➯ডেক্কান ষ্ট্ৰেইটে মিনি (সৰু) আণ্ডামানক নিকোবৰৰ সৈতে সংযোগ কৰে।
(পানীৰ সীমা= সামুদ্ৰিক সীমা)